ساوه تشنه تر از همواره - مجله سرگرمی

از دیگر ویژگی های فنی سد مخزنی ساوه را می توان ارتفاع 128 متری از پی، ارتفاع 91 متری از کف رودخانه و ارتفاع 1176.5 متری تاج سد از سطح دریای آزاد عنوان نمود. نوع سرریز این سد آزاد و ظرفیت سرریز 1200مترمکعب در ثانیه و 320 هزار مترمکعب میزان حجم مصالح مصرفی در این سد است.

عملیات اجرایی این سد که در 25 کیلومتری جنوب غربی شهرستان ساوه واقع شده است، از سال 1362 شروع شد و در سال 1372 به اتمام رسید و سالانه 230 میلیون مترمکعب آب قابل تنظیم برای آن پیش بینی شده است.

به گزارش خبرنگاران، منطقه مرکزی، همزمان با احداث سد الغدیر ساوه، نیروگاه های برقی آن نیز احداث شد. نیروگاه وفرقان که در محل سد واقع شده است، با قدرت 10 مگاوات نصب شده و دو واحد پنج مگاواتی دارد. نوع توربین آن فرانسیس با محور عمودی، متوسط فراوری مولد 36 میلیون کیلووات ساعت و ولتاژ فراوری مولد 6.3 کیلوولت و ولتاژ انتقال 63 کیلوولت است.

نیروگاه کانالی آسیابک نیز که در هشت کیلومتری سد استواقع شده است با قدرت نصب شده پنج مگاوات، دو واحد 2.5 مگاواتی، نوع توربین آن فرانسی با محور افقی، متوسط فراوری انرژی سالانه 18 میلیون کیلووات ساعت، ولتاژ فراوری مولد 6.3 کیلووات، ولتاژ انتقال 20 کیلوولت است و مجموعه ظرفیت نصب شده در دو نیروگاه 15 مگاوات است.

این سد براساس اهداف چند منظوره شامل تنظیم آب کشاورزی، کاهش خطرات سیل، فراوری انرژی الکتریکی، اشتغال زایی و ایجاد مراکز گردشگری احداث شده است و از ویژگی های راستا انتقال آب در سد الغدیر این است که آب به وسیله کانال اصلی به طول حدود 10 کیلومتر به شبکه آبیاری منتقل می گردد.

همان طور که پیشتر در معرفی سد الغدیر و ویژگی های آن گفته شد، این سد در هدف اولیه نقشی در تامین احتیاج آب شرب شهر ساوه نداشته است، بلکه اصلی ترین هدف از احداث آن تامین برق و آب کشاورزی بوده است، اما باید با نگاهی حسرت بار به میزان آب ذخیره شده در پشت سد این طور بیان نمود که در حال حاضر اصلی ترین هدف سد و به عبارتی دیگر اولویت در تخصیص آب ذخیره شده آن تامین احتیاج آب شرب شهر ساوه شده است.

قرار دریافت شهرستان ساوه در منطقه نیم خشک و پائین بودن میزان نزولات آسمانی در این شهرستان(حتی از میانگین بارش های استانی) از یک سو و نیز دخالت عوامل انسانی در بالادست سد الغدیر ساوه موجب شده است که سد الغدیر این روزها تشنه تر از همواره باشد و ذخیره آب پشت سد به کم سابقه ترین حجم ذخیره آب در تاریخ 23 ساله احداث آن برسد.

کمبود منابع آبی در شهرستان ساوه موجب جدال بین سدالغدیر با کم آبی شده تا جائیکه نتیجه این جدال سخت تعطیلی نیروگاه های فراوریی برق در مجاورت این سد به دلیل خشکسالی و دور شدن اهداف ترسیم شده در احداث این سد به عنوان بزرگ ترین سازه بتونی احداث شده در سطح استان مرکزی است، چرا که سومین سالی است که سد الغدیر ساوه علاوه بر تامین آب مورد احتیاج حوزه کشاورزی قسمتی از آب شرب شهر ساوه را نیز تامین می نماید.

خبرنگاران بارها گزارش های مختلفی در مورد موضوع کم آبی در شهرستان ساوه بر روی خروجی خود قرار داده است. از گزارش نماز باران بخوانیم گرفته تا دهن کجی کامیون های پرآب بر به تشنگی ساوه و نگاه حسرت بار اراضی ساوه به سد الغدیر که همه و همه به اصلی ترین دغدغه مردم این شهرستان که همانا کم آبی است، پرداخته است و به این مشکل از منظر صاحب نظران و متولیان امر به صورت تخصصی پرداخته شده است، اما وقتی خبر کاهش کم سابقه میزان آب ذخیره شده در سد الغدیر در تاریخ 23 ساله احداث آن را شنیدیم بر آن شدیم تا با حضور رئیس امور بهره برداری از سد الغدیر آخرین شرایط آبی آن را آنالیز و راهکارهای حفظ شرایط موجود و یاری به افزایش میزان آب را جویا شویم.

رئیس امور بهره برداری از سد الغدیر ساوه در گفت وگو با خبرنگاران گفت: در حال حاضر حجم آب این سد به کمتر از 20 میلیون متر مکعب رسیده است.

سید جلال شاهرخ با اشاره به اینکه بخشی از آب ذخیره شده در پشت سد الغدیر به منظور حفظ سد باید باقی بماند، افزود: با احتساب این میزان حجم قابل حفظ به منظور زنده ماندن سد، حجم آب کمی برای رفع احتیاج کشاورزی و آب شرب شهر ساوه اختصاص می یابد که جوابگوی احتیاجهای شهرستان نیست.

وی بیان نمود: هشت میلیون مترمکعب از آب این سد برای حوزه کشاورزی و پنج میلیون مترمکعب نیز برای آب شرب اختصاص می یابد و عملا با تخصیص این میزان آب، دیگر آبی پشت سد نخواهد ماند.

وی ادامه داد: از ابتدای سال 1395 تا نیمه اول مهرماه جاری بالغ بر چهار میلیون متر مکعب از احتیاج آب شرب شهر ساوه از محل سد الغدیر تامین شده است که این میزان آب خصوصا در فصول گرم سال با توجه به ظرفیت محدود منابع آب زیرزمینی دشت ساوه یاری شایانی به تامین آب شهروندان نموده است.

شاهرخ با تاکید بر اینکه با توجه به کاهش دما و در نتیجه کاهش مصرف تا انتهای سال، این میزان به پنج میلیون متر مکعب خواهد رسید، اظهار کرد: احتیاج کلی آب شرب و بهداشت شهر ساوه طی یکسال بالغ بر 24 میلیون متر مکعب است که عمده این آب یعنی به میزان 80 درصد آن از محل منابع آب زیرزمینی دشت ساوه و مابقی به میزان حدود 20 درصد نیز از محل ذخیره سد الغدیر ساوه تامین می گردد.

وی افزود: کاهش سطح آب زیرزمینی در دشت ساوه و کاهش آورد سد ساوه دو موضوع مهم و نگران کننده برای آینده آب شرب شهر ساوه محسوب می گردد که علاوه بر بحث کمبود آب؛ موضوعات مرتبط با کاهش کیفیت آب شرب یکی دیگر از دغدغه های شرکت سهامی آب منطقه ای مرکزی را تشکیل می دهد.

عضو هیئت مدیره شرکت سهامی آب منطقه ای استان مرکزی در ادامه گفت: طی 10 سال اخیر کاهش فاحش دو آورد حوضه آبریز در محل سد الغدیر بسیار مشهود و در عین حال نگران کننده بوده است.

وی گفت: مساحت حوضه آبریز سد ساوه با عنوان حوضه آبریز قره چای بالغ بر 17 هزار کیلومتر مربع است که این حوضه در شهرستان های شازند، خنداب، کمیجان، فراهان و تفرش گسترده شده است.

به گفته شاهرخ، این بخش از شهرهای استان مرکزی تنها 42 درصد از مساحت حوضه آبریز سد ساوه را شامل می شوند و به عبارت دیگر 58 درصد حوضه آبریز آن در استان همدان واقع شده است.

وی با اشاره به اینکه سد ساوه ظرفیت ذخیره تا 293 میلیون متر مکعب آب را دارد، افزود: در سال آبی 94-93 تنها 21 میلیون مترمکعب و در سال آبی 95-94 به میزان 25.5 میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه سد شده است.

این مقام مسئول در شرکت سهامی آب منطقه ای مرکزی توضیح داد: عدم بارندگی مناسب در فصول تر سال از نظر نوع بارش و پراکندگی آنها تنها یکی از عوامل موثر در عدم تحقق آورد مناسب حوضه بوده است.

وی به سایر عوامل دخیل در این حوزه اشاره نمود و گفت: عوامل انسان ساز دیگر شامل افزایش سطح زیر کشت و نیز الگوی کشت از زراعت به باغ در کنار تغییر رژیم رودخانه از حالت زهکش به حالت تغذیه به دلیل کاهش سطح آب زیرزمینی دشت های بالادست بر روی آب پایه رودخانه اثر گذاشته و در نتیجه ورودی آب به دریاچه سد را تحت تاثیر خود قرار داده است.

رئیس امور بهره برداری از سد الغدیر ساوه در ادامه به راهکارهای برون رفت از این مشکل اشاره نمود و گفت: به نظر می رسد جهت افزایش میزان آب ورودی به دریاچه سد ضروری است با هماهنگی سایر شهرستان های بالادست و حداقل در فواصل غیرزراعی ضمن بستن راستا انهار در محل سر دهانه های منشعب شده از رودخانه، آب رودخانه از محل بندهای کشاورزی به داخل رودخانه راهنمایی گردد.

وی گفت: علاوه بر این ضروری است راستا رودخانه در محل هایی که به دلیل عدم وقوع سیلاب طی سال های اخیر به حالت ماندآب و در نتیجه تبدیل به نیزار شده است، لایروبی کلی یا موضعی صورت گیرد تا با این تمهیدات بتوان آب جاری شده در فصل پائیز و زمستان جاری را به سمت پائین دست دریاچه سد الغدیر ساوه راهنمایی کرد.

به گزارش خبرنگاران، حوضه آبریز سد ساوه بین دو استان مرکزی و همدان گسترده شده و واقع شده است و همین موضوع اهمیت نگرش حوزه ای به سد ساوه را فراتر از نگرش منطقه ای و استانی، دوچندان می نماید.

با احداث سد اکباتان در بالادست سد الغدیر ساوه در سال های پس از احداث سد ساوه که نتیجه بی تدبیری مسئولان پیشین بوده است و نیز دخالت عوامل انسانی دیگری در بالادست این سد، ورودی آب از استان همدان به سد الغدیر ساوه نزدیک به صفر شده است. در حالی که جانمایی که برای احداث سد الغدیر ساوه انجام شده است، به دلیل سرازیر شدن آبی بود که از استان همدان وارد حوضه آبریز ساوه می شده و این سد برای ذخیره منابع آبی این حوضه آبریز پیش بینی شده است.

روبرو شدن ساوه با پدیده خشکسالی از یک سو و برداشت آب در بالادست سد موجب شده است که از سال 1385 به بعد، آورد سدالغدیر ساوه هیچ وقت به 40 میلیون متر مکعب نرسد در صورتی که طبق آمار درازمدت باید 340 میلیون متر مکعب آورد داشته باشد.

متاسفانه سال گذشته ورودی این سد 16 میلیون متر مکعب و سال جاری حدود یک متر مکعب بر ثانیه است و این آمار برای شهری که هم قطب کشاورزی استان مرکزی به شمار می رود و هم بخشی از آب شرب شهری آن به وسیله سد تامین می گردد، آماری نگران کننده است.

به نظر می رسد یک تعامل بین بخشی مسئولان ارشد استان مرکزی با استان همدان به منظور اختصاص سهم بیشتری از منابع آبی به حوزه آبریز دشت ساوه، جلوگیری از برداشت های غیرمجاز در راستا راهنمایی آب، مدیریت در مصرف آب و روی آوردن کشاورزان به آبیاری های نوین بتواند شرایط نگران کننده حجم آب ذخیره شده در پشت سد الغدیر ساوه را رفع کند تا دیگر شاهد نگاه حسرت بار ساوه به سد الغدیر نباشیم.

البته نباید از این موضوع نیز غلفت کرد که باید دعا کنیم تا با شروع فصل آبی در سال جدید که روزهای نخستین آن را سپری می کنیم، مشمول رحمت الهی قرار گرفته و سالی پربارش را در انتظار بمانیم.

گزارش از : علی فرقانی، خبرنگار خبرنگاران، استان مرکزی

انتهای پیغام

mahsanblog.ir: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای مهسان